Vinnumarkaður fiskeldi

Á myndinni sést meðalfjöldi launafólks í fiskeldi, að jafnaði í mánuði hverjum, frá árinu 2008. Með auknum umsvifum í fiskeldi hefur starfsfólki fjölgað verulega. Á árinu 2021 fengu um 600 manns laun frá fiskeldi sem er hátt í fjórföldun frá árinu 2008. Langflestir starfsmennirnir búa á landsbyggðinni, eða vel yfir 80% (sjá mynd 5).

---

Skýring: *Miðað við fjölda einstaklinga sem fær greidd staðgreiðsluskyld laun. Einyrkjar með rekstur á eigin kennitölu eru ekki hluti af talnaefninu. Tölur taka mið af gögnum Hagstofunnar eins og þau lágu fyrir í byrjun júlí 2022.

Heimild: Hagstofa Íslands

Á myndinni sjást árlegar samanlagðar atvinnutekjur einstaklinga í fiskeldi frá árinu 2008, á verðlagi hvers árs og á föstu verðlagi. Á árinu 2021 námu heildaratvinnutekjur einstaklinga í fiskeldi um 5,5 milljörðum króna. Það er tæplega tíföldun að nafnvirði frá árinu 2008 en um sexföldun að raunvirði. Langstærsti hluti þessara atvinnutekna koma í hlut einstaklinga á landsbyggðinni, eða ríflega 80% (sjá mynd 7).

---

Skýring: Atvinnutekjur hér eru staðgreiðsluskyldar launagreiðslur. Þær innihalda ekki greiðslur á borð við bætur almannatrygginga, greiðslur úr lífeyrissjóðum eða aðra liði sem teljast ekki vera atvinnutekjur. Einyrkjar með rekstur á eigin kennitölu eru ekki hluti af talnaefninu. Tölur taka mið af gögnum Hagstofunnar eins og þau lágu fyrir í byrjun júlí 2022.

Heimild: Hagstofa Íslands

Á myndinni sést hversu margir starfa í fiskeldi af heildarfjölda starfandi hér á landi og tekjur viðkomandi sem hlutfall af heildaratvinnutekjum allra einstaklinga. Hlutdeild fiskeldis er ekki ýkja mikil en hún hefur farið vaxandi enda hafa umsvif greinarinnar aukist talsvert umfram aðrar atvinnugreinar að jafnaði. Fiskeldi hefur mun meiri efnahagslega þýðingu en beint umfang gefur til kynna enda má flokka greinina sem grunnatvinnuveg. Aðrir atvinnuvegir eru háðir starfsemi fiskeldisfyrirtækja, en þau ekki eins háð starfsemi annarra atvinnuvega. Afleidd og/eða óbein áhrif greinarinnar sjást vel í ákveðnum landshlutum þar sem fiskeldi er umsvifamest. Sjá nánar á myndum 5 til 8. Á myndinni hér fyrir ofan sést að frá og með árinu 2014 hefur vægi fiskeldis verið meira þegar horft er til atvinnutekna en fjölda launafólks. Það þýðir að atvinnutekjur í fiskeldi á mann eru að jafnaði nokkuð hærri en í öðrum atvinnugreinum, eins og sjá má nánar á næstu mynd.

---

Skýring: Atvinnutekjur hér eru staðgreiðsluskyldar launagreiðslur. Þær innihalda ekki greiðslur á borð við bætur almannatrygginga, greiðslur úr lífeyrissjóðum eða aðra liði sem teljast ekki vera atvinnutekjur. Einyrkjar með rekstur á eigin kennitölu eru ekki hluti af talnaefninu. Tölur taka mið af gögnum Hagstofunnar eins og þau lágu fyrir í byrjun júlí 2022.

Heimild: Hagstofa Íslands

Á myndinni sjást staðgreiðsluskyldar launagreiðslur hvers launamanns í fiskeldi samanborið við hvern launamann í öllum atvinnugreinum samanlagt. Tölurnar eru á föstu verðlagi. Hér ber að halda til haga að þessi gögn hafa ýmsa vankanta sem hafa þarf í huga við samanburð. Fyrst má nefna að þau taka ekki tillit til vinnustunda og einnig er mismikið um hlutastörf. Það er þó vitaskuld fleira sem hefur áhrif á samanburð á launagreiðslum á milli atvinnugreina, eins og menntunarstig, hlutdeild faglærðra og/eða sérhæfðra starfa. Hvað sem því líður er áhugavert að líta á þróun launagreiðslna í fiskeldi og meðaltals launagreiðslna í hagkerfinu. Kemur í ljós að á árunum 2008 til 2014 voru launagreiðslur í fiskeldi að jafnaði lægri en í öðrum atvinnugreinum. Síðan þá hafa þær verið hærri og munurinn jafnframt aukist jafnt og þétt, fiskeldi í hag.

---

Skýring: Staðgreiðsluskyldum launagreiðslum er hér deilt niður á fjölda launþega en tekur ekki tillit til vinnustunda. Tölur taka mið af gögnum Hagstofunnar eins og þau lágu fyrir í byrjun júlí 2022.

Heimild: Hagstofa Íslands

Á myndinni sést fjöldi launafólks í fiskeldi eftir landshlutum. Í öllum landshlutum hefur fólki í fiskeldi fjölgað, mismikið þó. Vestfirðir skera sig nokkuð úr en þar hefur fjöldi launafólks tífaldast frá árin 2008. Um þriðjungur af launafólki í fiskeldi býr á Vestfjörðum. Þar á eftir koma Suðurnes og svo höfuðborgarsvæðið.

---

Skýring: * Þegar fjöldi einstaklinga sem fær greidd staðgreiðsluskyldar launagreiðslur er færri en 10 þá er fjöldinn ekki birtur. Það á við um öll árin fyrir Norðurland vestra og því er það ekki með á þessari mynd. Á einnig við um árin 2008 til 2017 fyrir Vesturland og 2008-2013 og fyrir Austurland. Miðað við fjölda einstaklinga sem fær greidd staðgreiðsluskyld laun. Einyrkjar með rekstur á eigin kennitölu eru ekki hluti af talnaefninu. Tölur taka mið af gögnum Hagstofunnar eins og þau lágu fyrir í byrjun júlí 2022.

Heimild: Hagstofa Íslands

Á myndinni sést hlutdeild launafólks í fiskeldi af heildarfjölda launafólks í hverjum landshluta. Nokkuð önnur mynd teiknast upp þegar litið var á fjölda launafólks enda er íbúafjöldinn og þar með fjöldi launafólks í þessum landshlutum mjög mismunandi. Vestfirðir skera sig þó einnig úr hér. Þar er fiskeldi orðið mikilvægur grunnatvinnuvegur og er vægi þess því mun meira fyrir vinnumarkaðinn þar en tölurnar á myndinni gefa til kynna. Aðrir atvinnuvegir eru háðir starfsemi fiskeldisfyrirtækja en þau ekki í sama mæli háð starfsemi annarra atvinnuvega. Vægi fiskeldis hefur á umliðnum árum að jafnaði verið næstmest fyrir vinnumarkaðinn á Suðurnesjum og einnig hefur vægi þess á Austurlandi aukist.

---

Skýring: * Þegar fjöldi einstaklinga sem fær greidd staðgreiðsluskyldar launagreiðslur er færri en 10 þá er fjöldinn ekki birtur. Það á við um öll árin fyrir Norðurland vestra og því er það ekki með á þessari mynd. Á einnig við um árin 2008 til 2017 fyrir Vesturland og 2008-2013 fyrir Austurland. Miðað við fjölda einstaklinga sem fær greidd staðgreiðsluskyld laun. Einyrkjar með rekstur á eigin kennitölu eru ekki hluti af talnaefninu. Tölur taka mið af gögnum Hagstofunnar eins og þau lágu fyrir í byrjun júlí 2022.

Heimild: Hagstofa Íslands

Á myndinni má sjá hvernig atvinnutekjur einstaklinga af fiskeldi skiptast eftir landshlutum, en þær fylgja lögheimili starfsmanna en ekki launagreiðanda. Langstærsti hluti þeirra rennur til íbúa á Vestfjörðum, en þar hafa atvinnutekjur af fiskeldi ríflega tvítugfaldast frá árinu 2008 á föstu verðlagi. Þar á eftir koma höfuðborgarsvæðið og Suðurnes.

---

Skýring: Atvinnutekjur hér eru staðgreiðsluskyldar launagreiðslur. Þær innihalda ekki greiðslur á borð við bætur almannatrygginga, greiðslur úr lífeyrissjóðum eða aðra liði sem teljast ekki vera atvinnutekjur. Einyrkjar með rekstur á eigin kennitölu eru ekki hluti af talnaefninu. Tölur taka mið af gögnum Hagstofunnar eins og þau lágu fyrir í byrjun júlí 2022.

Heimild: Hagstofa Íslands

Á myndinni sést vægi atvinnutekna af fiskeldi af heildaratvinnutekjum hvers landshluta. Hún er frábrugðin myndinni á undan því vægi fer vitaskuld eftir heildaratvinnutekjum á hverju svæði. Vestfirðir skera sig einnig úr hér. Þar er fiskeldi orðið mikilvægur grunnatvinnuvegur og efnahagslegt mikilvægi þess því mun meira en tölurnar, einar og sér, benda til. Í þessu samhengi vegur fiskeldi næstmest á Austurlandi og svo á Suðurnesjum. Þegar litið er til fjölda starfandi í fiskeldi og atvinnutekna kemur í ljós að vægi fiskeldis er meira þegar miðað er við laun en fjölda starfandi í langflestum tilfellum. Til að mynda á Vestfjörðum þar sem um 4,8% launafólks starfaði í fiskeldi á árinu 2021, en vægi þeirra í heildaratvinnutekjum á svæðinu var 6,6%.

---

Skýring: Atvinnutekjur hér eru staðgreiðsluskyldar launagreiðslur. Þær innihalda ekki greiðslur á borð við bætur almannatrygginga, greiðslur úr lífeyrissjóðum eða aðra liði sem teljast ekki vera atvinnutekjur. Einyrkjar með rekstur á eigin kennitölu eru ekki hluti af talnaefninu. Tölur taka mið af gögnum Hagstofunnar eins og þau lágu fyrir í byrjun júlí 2022.

Heimild: Hagstofa Íslands