Þessi síða er í vinnslu. Tölur og umfjöllun mun koma inn í þessari viku.

Áður en fjallað er um veiðigjald er rétt að byrja á að undirstrika að veiðigjald er einungis brot af því sem sjávarútvegsfyrirtæki greiða í sameiginlega sjóði landsmanna. Þau greiða til dæmis tekjuskatt af hagnaði og tryggingagjald af heildarlaunum starfsmanna, en við álagningarhlutfall tryggingagjalds bætist jafnframt við sérstök trygging vegna sjómanna upp á 0,65%. Á myndinni má sjá hvað fyrirtækin hafa greitt í tekjuskatt, tryggingagjald og veiðigjald frá árinu 2004. Opinber gjaldtaka af rekstri sjávarútvegsfyrirtækja er þó meiri en þessu nemur enda greiða þau einnig hafnar- og aflagjald, kolefnisgjald, fasteignagjald, mótframlag í lífeyrissjóði og ýmiskonar eftirlitsgjöld. Til viðbótar innheimta fyrirtækin og standa skil á sköttum og gjöldum sem eru ekki gjöld þeirra sjálfra en tengjast rekstri og þeim verðmætum sem af starfsemi fyrirtækjanna verður með beinum hætti. Má hér nefna tekjuskatt og útsvar af launum starfmanna, auk lífeyrisgreiðslna þeirra og fjármagnstekjur af arðgreiðslum. Allt þetta er hið svokallaða skattspor greinarinnar, sem tíundar alla þá skatta og opinber gjöld sem myndast vegna þeirra verðmætasköpunar sem rekstur fyrirtækjanna skilar. Af þessu er ljóst að ábati samfélagsins í þessu samhengi verður meiri eftir því sem fyrirtækin eru betur rekin og því meiri verðmæti sem starfsemi þeirra skapar. Og þar skiptir geta fyrirtækjanna til nýsköpunar og þróunar og annarra mikilvægra fjárfestinga sköpum. Hóflegt veiðigjald skilar því meiri tekjum af auðlindanýtingu til samfélagsins en óhóflegt sem dregur út samkeppnishæfni og hamlar verðmætasköpun.

Heimild: Deloitte og Fiskistofa

Veiðigjald er auðlindaskattur sem lagður er á eigendur íslenskra fiskskipa sem stunda veiðar á nytjastofnum sjávar. Gjaldið er lagt á í þeim tilgangi að mæta kostnaði ríkisins við rannsóknir, stjórn, eftirlit og umsjón með fiskveiðum og fiskvinnslu og til að tryggja þjóðinni í heild beina og sýnilega hlutdeild í afkomu við veiðar á nytjastofnum sjávar. Veiðigjald komst fyrst í lög árið 2002 og var fyrst innheimt fiskveiðiárið 2004/05. Frá þeim tíma hefur fyrirkomulag þess tekið ýmsum breytingum. Þær breytingar verða ekki raktar hér heldur verður fremur lögð áhersla á hvað ákvarðar heildarfjárhæð veiðigjaldsins (tekjur ríkissjóðs) frá einu ári til annars miðað við núverandi lög. Eins og sjá má á myndinni þá eru tekjur ríkissjóðs af veiðigjaldi mismiklar frá einu ári til annars. Það er eðlilegt enda eru þær háðar aflabrögðum, markaðsaðstæðum og rekstraskilyrðum í fiskveiðum þar sem miklar sveiflur geta verið á milli ára. Veiðigjald nemur 33% af afkomu fiskveiða af öllum afla íslenskra fiskiskipa af þeim tegundum sem stjórnað er með aflamarki, auk makríls. Rétt er að ítreka að greiða þarf einnig 20% tekjuskatt af afkomu hvers árs og því fer mun stærri hluti af afkomu sjávarútvegsfyrirtækja til ríkissjóðs en fyrirtækja í öðrum atvinnugreinum. Nánari umfjöllun um veiðigjald og ástæðu þess að tekjur ríkissjóðs af veiðigjaldi sveiflast frá einu ári til annars má sjá á næstu myndum.

Deloitte og Fiskistofa

Veiðigjald er auðlindaskattur og nemur 33% af afkomu fiskveiða, sem reiknað er til krónu á kílógramm landaðs óslægðs afla. Nánari umfjöllun um framkvæmd útreikninga á veiðigjaldi má sjá í 5. grein laga um veiðigjald. Í kringum 20 fisktegundir bera veiðigjald ár hvert og er gjaldið reiknað sérstaklega fyrir hverja þeirra. Þar getur þróunin verið æði misjöfn, sem er meðal annars vegna markaðsaðstæðna sem geta verið afar mismunandi á milli tegunda. Ef afkoma reynist neikvæð af tiltekinni tegund, verður ekkert veiðigjald á henni á komandi veiðigjaldsári. Veiðigjald ársins 2023 var auglýst í árslok 2022, en það miðast við afkomu ársins 2021. Eins og á myndinni má sjá þá þurfa útgerðir að greiða 19,17 krónur af hverju óslægðu kílói af þorski sem þær landa á árinu 2023. Það er 33% af afkomu í þorskveiðum á árinu 2021 sem hljóðaði upp á 58,1 krónu á hvert óslægt kíló af þorski. Sömu sögu er að segja af ufsaveiðum, en þar hefur afkoman farið versnandi á sama tíma og hún batnaði í þorskveiðum. Hverjar tekjur ríkissjóðs verða á endanum af veiðigjaldi ræðst svo af afla sérhverrar tegundar og þar geta jafnframt verið miklar sveiflur frá einu ári til annars, eins og sjá má á næstu myndum. Nánar um veiðigjald hverrar tegundar, afla og heildarfjárhæð veiðigjalds má sjá í töflu hér.

Heimild: Fiskistofa

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x